تا کنون شما با انواع نژاد های کوی اشنا شدید و نحوه انتخاب یک ماهی سالم را یاد گرفتید و همچنین شما اموختید که چگونه باید برکه های کوی خود را طراحی کنید پس حالا زمان این است که بدانید چگونه می توانید ماهیان خود را تکثیر کنید.در این سری مطالب به نحوه تکثیر ماهی کوی و شرایط لازم و نحوه و مراحل این کار می پردازیم.

برای اینکه شما بتوانید کار بر روی تکثیر ماهیانتان را اغاز کنید باید ابتدا بتوانید جنسیت ماهیانتان تشخیص دهید سپس نتشخیص دهید که ایا ماهی شما بالغ و اماده تخم ریزی است یا خیر. انچه در ادامه می اید راهنمایی است برای اینکه شما به توانیید جنسیت و بلوغ ماهیانتان را تشخیص دهید.

تعیین بالغ بودن و جنسیت:
زمان بلوغ در ماهی نر و ماده متفاوت است در ماهی نر این زمان در حدود ۲-۳ سالگی در اب هوای معتدل است این در حالی است ماهی ماده حداقل با فاصله ۶ ماه الی یک سال با ماهی نر بالغ می شود. حال اگر ماهیان شما بالغ هستند شما به راحتی می توانید از روی شکل بدنی انها جنسیت انها را تعیین کنید برای این کار ماهی ها را از اب خارج کرده ودر ظرفی مناسب قرار دهید از بالا به انها نگاه کنید بدن ماهی ماده از بالا گرد تر و عمیق تر دیده می شود در حالی که بدن ماهی نر کشیده تر است. البته ماهی کوی درای برخی صفات جنسی دیگر نیز می باشد که فقط می توان انها را در فصل تخمریزی مشاهده نمود به طور مثال ظهور دانه های سفید رنگ و جوش مانند بر روی سر و ابشش ماهی و یا بیرون زدگی مجرای تخمریزی ماهی ماده در فصل امادگی برای تخمریزی.

ماهی نر:

ماهی ماده:

حال که با روش تشخیص بالغ بودن و جنسیت ماهیانتان اشنا شدید باید بدانید که فصل و زمان تخمریزی در ماهیان کوی چه زمانی است. فصل تولید مثل در ماهی کوی اواخر فصل بهار است. ماهی کوی بر اساس تغییرات دمایی ایجاد شده در محیط و همچنین تغییرات طول روز زمان مناسب برای تولید مثل خود را انتخاب می کند در نتیجه زمان تخمریزی این ماهیان می تواند تا اوایل فصل تابستان در مناطق سردسیر و تا اوایل بهار در مناطق گرمسیر متغییر باشد.
البته روش بهتر برای درک زمان درست تخمریزی این است شما از طریق رفتار ماهیانتان متوجه ان بشود که دقیق تر است. در نزدیکی زمان تخمریزی ماهی نر رفتار هایی مثل حرکت گروهی در گوشه های استخر یا تعقیب ماهیان ماده را از خود بروز میدهد و همچنین ماهی ماده نیز در شروع این دوره از ماهیان نر بیشتر غذا خواهند خورد و در مناطق کم عمق اب شنا می کنند و بدن انها متورم دیده خواهد شد.

پس از اینکه ماهیان شما مراحل فوق را گذراندند نوبت این است که منتظر تخمریزی ماهیانتان باشید. برای اینکه ماهی های کوی تخمریزی کنند می توان از دو روش استفاده کرد:
۱. تخمریزی طبیعی
۲.تخمریزی یا تخمگیری مصنوعی
در این مطلب به بررسی تخمریزی طبیعی می پردازیم و در مطالب بعدی تخمگیری مصنوعی و شرایط و شیوه های ان را بررسی خواهیم کرد.
در تخمریزی طبیعی تمام فرایند تخمریزی توسط ماهی ها و به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان صورت میگیرد.
در این روش ماهی نر و ماده ابتدا در سطح اب شروع به شنا میکنند و نر ماهی ماده ر ا دنبال می کنند. ماهی های کوی علاقه دارند که تخمریزی را در مناطق کم عمق اب در بین ریشه یا برگ های ریخته شده درختان انجام دهند. البته ماهی کوی علاقه شدیدی به خوردن تخم های خود دارند برای جلوگیری از این امر و افزایش تعداد تخم ها ی باقی مانده می توان از محیط های مصنوعی که ریشه درختان یا برگ ها را برای کوی شبیه سازی می کنند استفاده کرد. این محیط ها را می توان از رشته های کاموا و نخ های ابریشمی نیز تهیه کرد. پس از اتمام  تخمریزی که در حدود ۲۰-۳۰ دقیقه طول می کشد باید محیط های مصنوعی تخمریزی را همراه با تخم ها از برکه خرج کرد و به داخل ظرفی با یک شعله اکسیژن قرار دهیم تا علاوه بر محافظت تخم ها از خورده شدن توسط والدین انها را در شرایطی تحت کنترل تر از برکه قرار دهیم. تخم ها بعد از ۳-۶ روز هچ می شوند.
مثالی از محیط های مصنوعی:

در مورد شرایط نگهداری تخم ها و شیوه نگه داری و چگونگی نگه داری لارو ها در مطالب بعدی توضیح خواهم داد.

  همان طور که بیاد دارید در قسمت قبلی از این سری مطالب شما را با روش تخمریزی کوی ها به صورت طبیعی اشنا کردم حال نوبت ان است که شرایط لازم برای تخم ها و لاروها و احتیاجات انها را برای تبدیل شدن به ماهیانی بالغ بررسی کنیم. امیدوارم این مطلب نیز نظر شما را جلب کند.

تغیرات دمایی و پی اچ به شدد می تواند به تخم ها اسیب برساند. همچنین بهتر است تخم ها را از تابش مستقیم افتاب دور نگهدارید. برای انتقال تخم ها باید دقت کنید که تا حد ممکن تخم ها را از اب خارج نکنید تا  دچار استرس نشوند. تخم های ماهی کوی در دقایق اول بسیار چسبناک هستند و تمام سطوح میچسبند.باید دقت شود که تخم ها ممکن است به هر دلیل در فاصله خروج از برکه مادر تا زمان هچ شدن دچار مشکل شوند و باید به صورت دوره ای تخم های اسیب دیده که به رنگ سفید دیده می شوند باید از دیگر تخم ها جدا شوند تا با قارچی شدن به تخم های دیگر اسیب نرسانند. تخم های گذاشته شده تا زمان هچ شدن نیاز به اکسیژن بالا دارند و باید در اب انها شعله اکسیژن قرار داده شود تا اکسیژن مورد نیاز انها تامین گردد .

تخم و لارو ماهی کوی

تخم ها بعد از هچ شدن و تبدیل شدن لارو تا ۴۸ ساعت از کیسه زرده خود تغذیه می کنند. اولین غذادهی باید بعد از مشاهده اولین کیسه زرده تهلیل رفته در بچه ماهیان اغاز شود اولین غذا برای لارو های کوی می تواند روتیفر های اب شیرین و یا ناپیلوس ارتمیا باشد. ناپیلوس ارتمیا و روتیفر باید به صورت مرتب هر روز و در فواصل ۴ ساعته در اختیار لارو ها قرار گیرد تعویض اب دوره ای و کف کش کردن نیز باید بعد از هر غذا دهی انجام شود. بعد از گذشت حداقل ۲-۲/۵ هفته باید کم کم غذای اسیاب شده تجاری نیزی به صورت یک وعده در روز اضافه شود و در انتها هفته چهارم به صورت کامل جایگزین ارتمیا و روتیفر شود.

ارتمیا:

روتیفر اب شیرین:

در انتها هفته پنجم باید جای لارو ها را بزرگتر کرد و جریان اب را نیز بیشتر کرد تا مراحل رشد برای انها سریعتر طی شود. رنگ لارو ها معمولا تا ماه اول و دوم  خاکستری تا زیتونی است ولی با گذشت زمان و ورود به ماه سوم رنگ بچه ماهی ها تغییر خواهد کرد و رنگ های اصلی بدن به مرور ظاهر خواهد شد. لارو هایی که بعد از ماه چهارم هم تغییر رنگ نداده باشند ارزش نگهداری نداشته و باید از چرخه تولید حذف شوند. به یاد داشته باشید که همیشه ماهیانی را که زودتر تغییر رنگ داده اند را جدا کنید و برای مولد گیری های بعدی از انها استفاده کنید.
همزمان با رشد لارو ها باید عملیات غربالگری و رقم بندی نیز انجام گیرد تا ماهیان شما در درون گروه هایی یک دست رشد کنند و رقابت غذایی در بین انها به وجود نیاید این کار بهتر است در اخر هر ماه صورت گیرد. باید دقت داشته باشید که در هر دوره از ابتدای هچ شدن تخم ها تا زمان رشد باید لارو های ناقص و بد شکل جدا سازی و از چرخه رشد خارج شوند .

روش های تکثیر مصنوعی و مراحل صنعتی تکثیر و پرورش کوی در مطالب بعدی از این سری مطالب بررسی خواهد شد.

  همان طور که بیاد دارید در قسمت قبلی از این سری مطالب شما را با روش تخمریزی کوی ها به صورت طبیعی اشنا کردم حال نوبت ان است که شرایط لازم برای تخم ها و لاروها و احتیاجات انها را برای تبدیل شدن به ماهیانی بالغ بررسی کنیم. امیدوارم این مطلب نیز نظر شما را جلب کند.

تغیرات دمایی و پی اچ به شدد می تواند به تخم ها اسیب برساند. همچنین بهتر است تخم ها را از تابش مستقیم افتاب دور نگهدارید. برای انتقال تخم ها باید دقت کنید که تا حد ممکن تخم ها را از اب خارج نکنید تا  دچار استرس نشوند. تخم های ماهی کوی در دقایق اول بسیار چسبناک هستند و تمام سطوح میچسبند.باید دقت شود که تخم ها ممکن است به هر دلیل در فاصله خروج از برکه مادر تا زمان هچ شدن دچار مشکل شوند و باید به صورت دوره ای تخم های اسیب دیده که به رنگ سفید دیده می شوند باید از دیگر تخم ها جدا شوند تا با قارچی شدن به تخم های دیگر اسیب نرسانند. تخم های گذاشته شده تا زمان هچ شدن نیاز به اکسیژن بالا دارند و باید در اب انها شعله اکسیژن قرار داده شود تا اکسیژن مورد نیاز انها تامین گردد .

تخم و لارو ماهی کوی

تخم ها بعد از هچ شدن و تبدیل شدن لارو تا ۴۸ ساعت از کیسه زرده خود تغذیه می کنند. اولین غذادهی باید بعد از مشاهده اولین کیسه زرده تهلیل رفته در بچه ماهیان اغاز شود اولین غذا برای لارو های کوی می تواند روتیفر های اب شیرین و یا ناپیلوس ارتمیا باشد. ناپیلوس ارتمیا و روتیفر باید به صورت مرتب هر روز و در فواصل ۴ ساعته در اختیار لارو ها قرار گیرد تعویض اب دوره ای و کف کش کردن نیز باید بعد از هر غذا دهی انجام شود. بعد از گذشت حداقل ۲-۲/۵ هفته باید کم کم غذای اسیاب شده تجاری نیزی به صورت یک وعده در روز اضافه شود و در انتها هفته چهارم به صورت کامل جایگزین ارتمیا و روتیفر شود.

ارتمیا:

روتیفر اب شیرین:

در انتها هفته پنجم باید جای لارو ها را بزرگتر کرد و جریان اب را نیز بیشتر کرد تا مراحل رشد برای انها سریعتر طی شود. رنگ لارو ها معمولا تا ماه اول و دوم  خاکستری تا زیتونی است ولی با گذشت زمان و ورود به ماه سوم رنگ بچه ماهی ها تغییر خواهد کرد و رنگ های اصلی بدن به مرور ظاهر خواهد شد. لارو هایی که بعد از ماه چهارم هم تغییر رنگ نداده باشند ارزش نگهداری نداشته و باید از چرخه تولید حذف شوند. به یاد داشته باشید که همیشه ماهیانی را که زودتر تغییر رنگ داده اند را جدا کنید و برای مولد گیری های بعدی از انها استفاده کنید.
همزمان با رشد لارو ها باید عملیات غربالگری و رقم بندی نیز انجام گیرد تا ماهیان شما در درون گروه هایی یک دست رشد کنند و رقابت غذایی در بین انها به وجود نیاید این کار بهتر است در اخر هر ماه صورت گیرد. باید دقت داشته باشید که در هر دوره از ابتدای هچ شدن تخم ها تا زمان رشد باید لارو های ناقص و بد شکل جدا سازی و از چرخه رشد خارج شوند .

روش های تکثیر مصنوعی و مراحل صنعتی تکثیر و پرورش کوی در مطالب بعدی از این سری مطالب بررسی خواهد شد.

در این مطلب می خواهم شما را به گشت و گذاری کوتاه در مزارع معروف پرورش کوی در ژاپن دعوت کنم. این مطلب که به صورت سه ویدیوی اختصاصی برای شما اماده گردیده است شامل تصاویر بسیار زیبا و جالبی از مراحل مختلف صید و برداشت و جداسازی کوی ها از استخر های خاکی می باشد که می تواند راهنمای افرادی باشد که قصد دارند به تکثیر کوی در مقیاس بزرگ بپردازند.

در ادامه سری مطالب تکثیر و پرورش ماهی کوی این بار بنا به درخواست های فراوان شما خوانندگان عزیز به مبحث تخصصی و جذاب تکثیر تجاری (صنعتی) ماهی کوی می پردازم. آنچه در ادامه می آید بخش اول از چهار بخشی است که برای آموزش این روش از تکثیر ماهی کوی برای شما آماده شده است.

تکثیر ماهی کوی به روش صنعتی همان طور که از نامش پیداست بر افزایش تعداد موالید تمرکز دارد. برای تکثیر ماهی کوی به روش صنعتی روش های متنوعی وجود دارد که در تمامی انها تعداد بچه ماهی های بدست امده به شکل قابل توجهی بیشتر از دیگر روش های سنتی است. اما انچه به عنوان مشکل اصلی در مورد تکثیر صنعتی معمولا مطرح است افزایش اسیب و استرس برای خود ماهیان مولد است. به همین دلیل همچنان بسیاری از تکثیرکنندگان اصیل ماهی کوی از شیوه های سنتی یا شیوه های نیمه سنتی برای تکثیر ماهی کوی  استفاده می کنند. با توجه به تمام انچه گفته شد تکثیر صنعتی از نظر سودآوری و اقتصادی بودن قابل مقایسه با روش سنتی نیست در نتیجه امروزه بیشتر ماهیان موجود در بازار از این روش به دست امده اند. تکثیر ماهیان کوی با روش صنعتی تا حد زیادی همانند تکثیر کپور معمولی بوده و دارای چهار مرحله است که در هر کدام از این سری مطالب یکی از این مراحل برای شما شرح داده خواهد شد.

مرحله اول- انتخاب و نگهداری از مولدین

ماهیان مولد مهم ترین نقش را در چرخه تولید و نژادگیری ماهی کوی بازی می کنند. اگر شما مولدین مناسبی را برای تکثیر ماهی کوی انتخاب نکنید مطمین باشید که نتیجه ی کارتان نه تنها رضایت بخش نخواهد بود بلکه ممکن است باعث بوجود امدن ضررهای اقتصادی نیز برای شما شود. همان طور که در سری اول مباحث تکثیر ماهی کوی برای شما شرح دادم شما باید ابتدا بتوانید ماهی های نر و ماده را از هم تشخیص دهید. اهمیت تشخیص ماهی های نر و ماده از چند جهت قابل بررسی است:

۱. در تکثیر مصنوعی ماهی کوی هدف اصلی ما رسیدن به حداکثر ماهی تولید شده است. در صورتی که ما ماهیان نر و ماده را از هم تفریق نکنیم ممکن است تخمریزی های ناخواسته و بی حاصل در درون برکه های نگهداری مولدین رخ دهد.

۲. افزایش سرعت کار و کاهش دستکاری های زمان تخمگیری و اسپرم گیری. وقتی که ماهیان نر و ماده از هم جدا نگهداری می شوند به راحتی می توان فرایند های تزریق هورمون و بیهوشی را بر روی هر کدام انجام داد بدون اینکه اشتباهی رخ دهد.

هرچند جداسازی ماهیان نر و ماده یکی از بخش های اصلی از اماده سازی و انتخاب مولدین است ولی تنها بخش از این فرایند مهم نیست. ماهیان نر و ماده که برای تکثیر انتخاب می شوند باید دارای ویژگی های خاصی باشند و در غیر این صورت باید از چزخه تولید حذف گردند. چند مورد ار مهم ترین این خصوصیات به شرح زیر است:

۱. سلامت کلی: ماهی هایی که برای تولید و تکثیر انتخاب می شوند باید فاقد هر گونه بیماری انگلی و قارچی و باکتریایی یا ویروسی باشند. در برخی از بیماری ها حتی باید به تاریخچه ماهی (در صورت وجود) نیز توجه کرد تا بهترین نتیجه بدست اید. در مورد برخی از بیماری ها در صورتی که مولد خیلی خاص یا کم یاب است می توان درمان انجام داد.

۲. فرم و شکل بدن: شکل و فرم بدن ماهی های مولد باید کاملا دوکی شکل بوده و فاقد هرگونه نقص یا عیب باشد. همچنین ماهی ها نباید بیش از اندازه چاق یا بیش از اندازه لاغر باشند. چاق بودن زیاد ماهی باعث ایجاد مشکلات ثانویه در تخمگیری و حتی مرگ ماهی مولد می شود و لاغری نیز نشانه سو تغدیه یا بیماری های داخلی است که چنین ماهیانی نیز برای تکثیر مناسب نیستند.

۳. خلوص نژادی: در ماهی کوی یک فاکتور بسیار مهم است. ماهیان کوی وقتی برای نژادگیری و تکثیر انتخاب می شوند باید به اختصاصات نژادی شان توجه ویژه ای کرد. مثلا نژاد کوهاکو باید دارای رنگ های قرمز و سفیدی باشد کاملا از هم تفکیک شده اند و باله ها باید کاملا به رنگ سفید و فاقد رنگ باشند. این خصوصیات در هر نژادی با نژاد دیگر متفاوت است که باید به انها توجه کرد.

۴. تاریخچه: بسیار مهم است. ممکن است یک ماهی تمام ویژگی های یک ماهی نژاده را داشته باشد ولی چون خزانه ی ژنتیکی مناسبی از پدر و مادر خود ندارد نتواند بچه های با کیفیتی تولید کند. تاریخچه و مخزن ژنتیکی غنی مهم ترین دلیل گرانتر بودن ماهی های کوی تکثیر شده توسط تکثیرکنندگان قدیمی و مشهور ماهی کوی است.

وقتی که ماهی های مولد با توجه به انچه گفته شد انتخاب شدند باید به برکه هایی که برای نگهداری و اماده سازی انها اماده شده است انتقال یابند. این برکه ها معولا کمی عمیق تر از برکه های اصلی ساخته می شوند و باید دارای ابی پر از اکسیژن و تمیز باشد. ماهی ها کوی مولد به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

۱. ماهیانی که برای بار اول تخم ریزی می کنند

۲. ماهیانی که بیش از یک بار تخمریزی کرده اند

ماهیان گروه اول معمولا دارای ذخیره ی مناسب انرژی برای تولید تخم و تخمریزی هستند هرچند ممکن است تعداد تخم های ناقصی که تولید می کنند کمی بیشتر از ماهیان گروه دوم باشد. اما ماهیان گروه دوم برای اماده شدن برای تخمریزی دوباره نیازمند شرایط خاصی هستند تا انرژی از دست رفته در نتیجه تخمریزی پیشین را جبران کرده و برای فصل جدید اماده شوند. این ماهیان از نظر مقدار پروتین ها و چربی های مورد نیاز معمولا دارای کمبود هستند. ماهیان گروه دوم حتما باید باید علاوه بر غذاهای رایج از غذاهای تقویت کننده که دارای پروتیین بالا و کربوهیدرات کم است نیز استفاده کنند تا از کیفیت تخم های انها کم نشود. در غذادهی به هر دو گروه باید توجه داشت که زیاده روی در تغذیه باعث چاقی مفرط و مشکلات ثانویه در تخمگیری از ماهیان می شود.

ماهی های کوی معمولا در بهار برای تخمریزی اماده می شوند. در این فصل می توان ماهیان اماده را با بررسی های ساده مشخص کرد. در ماهیان نر با فشار رو به پایین شکم ماده ای سفید رنگ از بدن خارج می شود که در واقع همان اسپرم ماهی است. در ماهیان ماده رسیده نیز با لمس شکم حالتی نر و شل احساس می شود که دلیل بر امادگی ماهی ماده برای تخمریزی است. در ادامه توجه شما را به دیدن یک ویدیوی اموزشی در این باره جلب می کنم.

در این بخش قصد دارم تا شما را با تاریخچه ماهی کوی و انچه از ابتدای کشف ان تا به امروز بر ان گذشته است اشنا کنم. امید است این مطلب نیز مورد استفاده شما دوستان قرار گیرد.

خواستگاه کوی:
خواستگاه انچه ما امروزه کوی می نامیم تا سالهای بین ۳۲۰-۴۲۰ در ژاپن به عقب بر می گردد . در این سال ها تکثیر کنندگان ماهی کپور کوی به صورت اتفاقی شاهد تولد نوزادانی با رنگ متفاوت با والدین خود بودند. این نوزادان با رنگ زرد تا نارنجی روشن خود از والدین سبز زیتونی رنگ خود متمایز بودند.
در سال های بعد کم کم ماهی کپور کوی علاوه بر مصرف خوراکی خود برای زیبا سازی برکه های خانه ها در ژاپن به کار رفت ولی هنوز نژاد های متنوع ان به وجود نیامده بود. سپس در طی سال های بعد نژاد گیری انتخابی از کوی ها ادامه یافت و نژاد های متنوع کوی پدیدار شدند. البته باید خاطر نشان کرد که تمام این نژاد ها در ژاپن ایجاد نشده اند. امروزه کوی تغریبا در تمام نقاط ممکن در جهان تکثیر می شود و شامل تعداد زیادی رنگ و شکل است ولی شاید همچنان کوی های ژاپنی زیباترین و محبوب ترین کوی ها جهان باشند زیرا از نظر رنگ و شکل بدن کاملا قابل تمایز از دیگر کوی هاست.البته معمولا یک عدد از هر صد کوی در فروشگاه ها ،کوی واقعی ژاپنی است.
انچه در ادمه می اید سیر تکاملی نژاد های مختلف کوی در طول تاریخ است.

البته نژاد هایی مثل گوست کوی ها و کوی های باله بلند جزوه نژاد های جدید هستند و در این تقسیم بندی قرار نمی گیرند.